ઊંટના ઢેકા જેવા વધુ મોટા બમ્પ હાડવૈદ્યના લાભાર્થે બનાવવામાં આવે છે.
–દિનેશ પાંચાલ
Advertisements
Category: Uncategorized
અશ્રુ સમુદ્ર
દોસ્તી અને દુશ્મની
દુર્યોધનની દોસ્તી કરતાં કૃષ્ણ જોડેનો કજીયો સારો..!
–દિનેશ પાંચાલ
મંદોદરી કે સીતા..?
રાવણની પત્ની બનવા કરતાં રામની વિધવા બનવું સારુ..!
–દિનેશ પાંચાલ
સમાજને સંતો કરતાં સંસારીઓ વધુ ઉપયોગી
જીવન સરિતાને તીરે… ‘ગુજરાતમિત્ર’ના સૌજન્યથી સાભાર – દિનેશ પાંચાલ
(રવિ પૂર્તિ) તા. 20-01-19 માટે મો : 94281 60508
સમાજને સંતો કરતાં સંસારીઓ વધુ ઉપયોગી
એક ક્રાંતિકારી જૈન વિચારક કહે છેઃ ‘આપણા ઘરે કોઇ સાધુ મહાત્મા ન પધારે તો આપણું કોઈ કામ અટકી પડતું નથી. પરંતુ જે દિવસે રસ્તો કે મહોલ્લો સાફ કરનારો માણસ ન આવે તે દિવસે હેરાન થઇ જવાય છે. એક બાલબ્રહ્મચારી કરતાં પાણીનો નળ સમારનારો પ્લમ્બર વધુ કામનો છે. સમાજને એક ગચ્છાધિપતિના દર્શન ન થાય તો કશું ખૂટી પડતું નથી. પણ લાઇટનો ફયુઝ ઊડી ગયો હોય અને ઇલેક્ટ્રિશિયન ના મળે ત્યારે ખાસ્સી તકલીફ પડે છે. ગટર ઉભરાઇ હોય ત્યારે તે સાફ કરનારો માણસ ન મળે ત્યારે જીવતેજીવત નરકનો અનુભવ થઇ જાય છે. સંસાર છોડવાનું કામ સહેલું છે. સંસાર ચલાવવાનું અને નભાવવાનું કામ કપરું છે!’ અમારા બચુભાઇ એમની સાથે સંમત થતાં કહે છેઃ ‘સંસાર છોડવાની ફિલોસોફી અમારા મનમાં બેસતી નથી. સંસાર જેમણે છોડી દીધો છે એ લોકોને પહેરવા વસ્ત્રો જોઇએ છે. ખાવા માટે ભોજન જોઇએ છે. અને પીવા માટે પાણી ય જોઇએ છે. રહેવા માટે ‘ઘર’ નહીં તો મઠ, આશ્રમ કે ઉપાશ્રયની પણ એમને જરૂર પડે જ છે. જે રીતે સંસારીઓને વારસદાર તરીકે દીકરો જોઇતો હોય છે, તેમ એ વૈરાગીઓને પણ શિષ્યોની અપેક્ષા રહે છે. કોઇ વ્યક્તિ સંસારમાં રહે છે ત્યારે એ સ્વાવલંબી અને પુરુષાર્થી જીવન જીવે છે. પણ તે સંસાર છોડે છે ત્યારે નર્યું પરાવલંબી જીવન જીવે છે. તે અગર બીજા લોકોની મદદ વગર જીવી જ ના શકતો હોય, તો સમાજ છોડવાનો હેતુ શો? વળી સમાજ છોડનારા સાધુઓ દુનિયાને રજમાત્ર પણ ઉપયોગી ખરાં?’
પેલા ચિંતકશ્રી આગળ લખે છેઃ ‘એકવાર એક સંત સાથે મારો વિવાદ થયો હતો ત્યારે તેમણે ક્રોધે ભરાઇને કહ્યું હતું: ‘શું થાય ભાઇ, અમે તમારી પાપની- બે નંબરની કમાણીમાંથી મળેલું ખાઇએ છીએ એટલે અમેય ભ્રષ્ટ થઇ રહ્યા છીએ!’ ‘જોયું..? કૂતરુંય આપણો રોટલો ખાય ને આપણને વફાદાર રહે છે. આ ગુરુજી તો કૂતરા કરતાંય અધમ નીકળ્યા. મેં તેમને કહ્યું: ‘ગુરુજી, અમારી પાપની કમાણી તમારા ચારિત્ર્યને અભડાવતી હોય તો એ ખાવાનું જ બંધ કરી દોને? તમે પ્રતિજ્ઞા કરો કે હું મરી જવાનું પસંદ કરીશ પરંતુ હવેથી આ પાપની કમાણીથી પેટ નહીં ભરું!’
‘વિવેકપંથી’માં શ્રી ગુણવંત શાહ લખે છેઃ મારું કુટુંબ આર્યસમાજી હતું. મારા દાદી કબીરપંથી હતાં. બાળકોને મંદિરમાં જવાનું કહેવામાં આવતું ન હતું. મારો દીકરો મુંબઇમાં 13મે માળે રહે છે. એણે અપશુકનિયાળ 13નો આગ્રહ રાખેલો. મારી દીકરીએ જાણી જોઇને કમૂરતાંમાં લગ્ન કરેલાં. ચમત્કારમાં મને લગીરે શ્રદ્ધા નથી પણ હું સમગ્ર સર્જનને વિરાટ ચમત્કાર માનું છું. મને પ્રભુમાં અપાર શ્રદ્ધા છે. તેના અસ્તિત્વમાં કોઇ શંકા નથી. આઇન રેન્ડ જેવી નાસ્તિક વિદુષી કહેતીઃ ‘એકિસસ્ટન્સ એક્સિટ’ (‘Existance Exist’) આ થયું રેશનલિઝમ. 20-22 વર્ષો પહેલાં 10 કરોડ રૂપિયાનો મુગટ તિરૂપતીના વેંકટેશ્વરને ચડાવવાનો હતો ત્યારે મેં લખેલું કે એ પૈસા આંધ્રપ્રદેશમાં શૌચાલયો માટે વાપરવા જોઇએ. મને અંધશ્રદ્ધા પ્રત્યે નફરત છે પણ શ્રદ્ધાને હું જરૂરી પરિબળ માનું છું. અમિતાભે તિરૂપતીમાં કરોડના હીરા ધર્યા તે સામે મારો સખત વિરોધ છે!’
આ બન્ને ચિંતકોના વિચારો આજના શ્રદ્ધાળુઓ માટે દીવાદાંડી સમાન છે. શ્રદ્ધાળુઓને કહેવાનું પ્રાપ્ત થાય છે કે તમે ક્યારેક મંદિર જાઓ ત્યારે ઇશ્વરને એક સવાલ જરૂર પૂછજોઃ ‘પ્રભુ, તમને કઇ વાતમાં આ દુનિયાનું કલ્યાણ દેખાય છે? લોકો દિનરાત તારા ચરણોમાં મંજીરા વગાડતા રહે તેમાં કે સખત પુરુષાર્થ કરી દેશના વિકાસ માટે પ્રયત્નશીલ રહે તેમાં…? અમારા બચુભાઇ કહે છેઃ ‘જો હું ભગવાન હોઉં તો મર્યા બાદ મારી પાસે આવનારને એમ નહીં પૂછું કે તમે રોજ કેટલી માળા કરતા? કેટલીવાર મંદિરે જતા? હું તેમને પૂછીશ, તમે કેટલા દુઃખીઓના આંસુ લૂછયા? કેટલા ડૂબતાને તાર્યા? કેટલા પીડિતોની વહારે ધાયા? માનવતાનો પાસપોર્ટ અને સદ્કર્મોના સર્ટીફિકેટ વિના હું સ્વર્ગનો ‘વિઝા’ કોઈ મોટા સંતને પણ નહીં આપું. મને દુનિયાનો એકાદ તો એવો દેશ બતાવો જે કેવળ ધર્મમાં ગળાડૂબ રહીને ચંદ્ર પર પહોંચી શક્યો હોય? મને એકાદ તો એવો વિજ્ઞાની બતાવો, જેણે વિજ્ઞાનને બદલે ધર્મ અને કર્મકાંડોની મદદથી ઇલેક્ટ્રીસીટી, ટીવી, કૉમ્પ્યુટર, ઇન્ટરનેટ, એરોપ્લેન કે મોબાઇલની શોધ કરી હોય? હા, જીવનમાં ક્યારેક ધર્મ, આધ્યાત્મિક્તા અને કર્મકાંડો દ્વારા ચિત્તને થોડીક શાંતિ જરૂર મળતી હશે, પરંતુ તે માટે પ્રમાણભાન જરૂરી છે. જગતના બધાં લોકો પોતાના ચિત્તની શાંતિ માટે સમાધિ લગાવીને બેસી ગયા હોત તો આ દુનિયાનો આટલો વિકાસ થઇ શક્યો હોત ખરો?’
બચુભાઇ આગળ કહે છેઃ ‘આજપર્યંત એકાદ સંત એવો પેદા નથી થયો, જે પોતાના હજારો અનુયાયીઓ સમક્ષ એમ કહીને છૂટી પડયો હોય કે ‘આ અનંત સૃષ્ટિમાં હું ય તમારા જેવો સાધારણ મનુષ્ય છું. મારામાં કોઇ દૈવી શક્તિ નથી. મારા ચરણસ્પર્શ કરશો નહીં. મારી આરતી ઉતારી મને શરમમાં નાખશો નહીં. મારી શોભાયાત્રા કાઢી મારી વર્ષગાંઠ ઉજવશો નહીં. ભગવાન દિવ્ય શક્તિ છે. તમે ભગવાનને સાચી રીતે સમજ્યા હો તો મારો ફોટો તમારા ઘરના મંદિરમાં મૂકી ભગવાનનું અપમાન કરશો નહીં!’ માણસને પોતાની અધૂરપો કે ઉણપો જાહેર કરવા માટે ખાસ્સી આંતરિક તાકાતની જરૂર પડે છે. નિખાલસપણે હોઇએ તેવા દેખાવાનું કામ ધારીએ તેટલું સહેલું નથી. તેમાંય લોકો એકવાર ખભે ઉંચકી લે પછી- ‘હું તમારા જેવો સાધારણ માણસ છું’ એમ કહેવાનું કામ લોઢાના ચણા ચાવવા જેવું મુશ્કેલ બની જાય છે. આસારામ અને નારાયણ સાંઈ સહિત લગભગ 150 જેટલા કહેવાતા સંતો જ્યારે લોકોના ખભેથી ફેંકાઇને સીધા જેલની કોટડીમાં જઈ પડયા ત્યારે તેમને ખ્યાલ આવ્યો કે આપણે ભગવાનના ખભે બંદૂક મૂકી ઈન્સાનો પર ચલાવતાં હતા તે ખોટું કરતાં હતા.
ધૂપછાંવ
દોસ્ત, તારે બેઠો જ કરવો હોય તો માણસને બેઠો કર,
ઇશ્વર બેઘર નથી, તું નિત નવા મંદિરો ઊભા ન કર..!
લક્ષ્યાંક
બીડી: બે ઈંચની નનામી
સિગારેટ ખિસામાં રાખી શકાય એવી નનામી છે. અને બીડી–તમાકુ અને ગૂટકા એટલે કેન્સરના રેડીમેઈડ પાઉચ!
–દિનેશ પાંચાલ
બ્રહ્મચર્યની વાસ્તવિક્તા સમજીએ
જીવન સરિતાને તીરે… ‘ગુજરાતમિત્ર’ના સૌજન્યયથી સાભાર દિનેશ પાંચાલ
(રવિ પૂર્તિ) તા. 13-01-19 માટે મો : 94281 60508
બ્રહ્મચર્યની વાસ્તવિક્તા સમજીએ
બ્રહ્મચર્ય વિશે વિજ્ઞાન અને ધર્મ વચ્ચે સદીઓથી મતભેદો રહેતા આવ્યાં છે. સેક્સોલોજીસ્ટો કહે છે ધર્મગ્રંથોમાં બ્રહ્મચર્યનું જે યશોગાન કરવામાં આવ્યું છે તેનો જીવાતી જિંદગી સાથે કોઈ મેળ ખાતો નથી. બલકે સત્ય એ છે કે કુદરતનો ઝોક બ્રહ્મચર્ય તરફ નહીં પણ સેક્સ તરફ વધુ છે. કેટલાંક સંતો કહે છેઃ ‘બ્રહ્મચર્યથી બળ–બુદ્ધિ વધે છે. ચહેરાનું તેજ વધે છે. દેહ નિરોગી રહે છે અને ઇશ્વર પ્રાપ્તિ થઇ શકે છે.’ બ્રહ્મચર્યની આ અતિરેક ભરી પ્રશસ્તિ છે, જે ખાસ્સી અવૈજ્ઞાનિક છે. સ્વામીશ્રી સચ્ચિ્દાનંદજીએ એનો છેદ ઉડાડતાં કહ્યું છેઃ ‘બ્રહ્મચર્યથી ચહેરાનું તેજ વધે એ ભ્રાંતિભરી માન્યતા છે. ઘણીવાર સાધુ સંતો કરતાં સંસારીઓના ચહેરા પર વધુ તેજ જોવા મળે છે!’ (ગઈકાલે જેમની જન્મજયંતિ ગઈ એ સ્વામી વિવેકાનંદજી પણ બ્રહ્મચર્ય વિશે એવા જ વિચારો ધરાવતા હતા)
બ્રહ્મચર્ય વિષે અમેરિકન હાસ્યવલેખક માર્કટવેઇનની દલીલો વધુ તાર્કિક છે. ‘ગટસ’ નામના એક વિખ્યાત મેંગેઝીનમાં અમેરિકાના પોપ ફાધર લાર્સન હેરી સાથે એમને માનવીય યૌન સંબંધો અંગે મતભેદો પડયા હતા. જવાબમાં માર્કટવેઇને લખ્યુંહ હતું: ‘બે વિજાતીય પાત્રો ભેગા મળી શરીરસુખ માણે એ બે હાથે તાળી પાડવા જેવી સાધારણ ઘટના છે. તાળી ન પાડવી એ માણસની મનસુફીની વાત છે, પણ તાળી ન પાડવાથી માણસ મહાન બની જતો નથી!’ માર્કટવેઇનની વાતમાં રમૂજ કરતાં ગંભીરતાનો રણકો વધુ છે. બ્રહ્મચર્યથી કલ્યાોણ થતું હોત તો વર્ષોથી હિમાલય પર તપ કરતા ઋષિમુનિઓ વિજ્ઞાનથી ય આગળ નીકળી ગયા હોત. પણ વૈજ્ઞાનિકો આકાશને આંબીને ચંદ્ર સુધી પહોંચી શક્યા્ છે. પરંતુ ઋષિમુનિઓ ઇશ્વર સુધી પણ પહોંચી શક્યા નથી. તેઓ પણ સંસારના કરોડો સાધારણ મનુષ્યો જેવું જ મૃત્યુ પામતા હોય છે. દુનિયાના વિકાસમાં ખપ લાગે એવી એક પણ શોધ એમણે કરી નથી. તેમને પણ સુગર, પ્રેસર કે લકવો થાય છે. માથુ દુઃખે ત્યાગરે તેઓ પણ ‘એસ્પ્રો ‘ લે છે. સુપ્રસિદ્ધ સેક્સોલોજીસ્ટ ડો. હેવલોક એલીસ સાહેબને ચર્ચના પાદરીઓ સાથે વિવાદ થયો હતો. તેમાં તેમણે સ્પષ્ટ જણાવ્યું હતું: ‘બ્રહ્મચર્ય એ માનવીની કોઇ જ ગૌરવયુક્તચ સિદ્ધિ નથી. ધર્મ અને પ્રભુ ભક્તિને કારણે એને મહત્ત્વ મળ્યું છે, અન્યથા જાતીય બાબત એ અન્ય કુદરતી આવેગો જેવી સાધારણ પ્રક્રિયા માત્ર છે. કુદરતી વ્યવસ્થાં મુજબ માણસથી તેની ક્ષમતા કરતાં અધિક જાતીય સુખ ભોગવી શકાતું નથી. દરેક માણસમાં કુદરતે આવેગોનો સેફટીવાલ્વબ મૂક્યો છે. એ રીતે બ્રહ્મચર્યની જરૂરિયાત કુદરતે જ રહેવા દીધી નથી. વયવૃદ્ધિ સાથે કુદરતી રીતે જ માણસની જાતીય ઇચ્છાચઓનું નિયમન થાય છે.’ ૨૧ વર્ષે તમે જેટલું દોડી શકો તેટલું ૮૧ વર્ષે નહીં દોડાય એ કુદરતી છે.
મુનિ વાત્સાયને માનવીની જાતીયતાને પુરસ્કારતો એક અદ્ભૂત ગ્રંથ ‘કામસૂત્ર’ રચ્યો હતો. ઓશો રજનીશજીએ કામસૂત્રને ધર્મગ્રંથ સમુ સન્માનન મળવુ જોઇએ એવી વાત કહી હતી. કુદરતે એવું આયોજન કર્યું છે કે માણસ ઇચ્છે તો સંયમ્ પૂર્વક પોતાના આવેગો પર કાબુ રાખી શકે છે. રંગમંચ પર ઘૂમતી સ્પોટ લાઇટો તમે જોઇ હશે. એ લાઇટની જેમ માણસ સેક્સ પરથી મન હટાવી આધ્યામત્મિક્તાત કે પ્રભુ ભકિત તરફ ચિત્ત વાળી શકે છે. સમજદાર માણસો જીવનમાં વિવેકબુદ્ધિ પૂર્વક જાતીયતાનો વિનિયોગ કરે છે. માંદગી કે અન્ય કારણોસર માણસના સંજોગો એને સેક્સ વિમૂખ બનવાની ફરજ પાડતા હોય ત્યારે બ્રહ્મચર્ય પાળવુ ખોટું નથી. પરંતુ વાજબી કારણ વિના, ભર યૌવનમાં કેવળ મોક્ષ પ્રાપ્તિ કે પ્રભુપ્રાપ્તિ અર્થે બ્રહ્મચર્યને નામે દેહદમન કરવું એ અકુદરતી છે. સ્વામમી સચ્ચિાદાનંદજી કહે છેઃ ‘ઘણા સાધુઓ પોતાની શિષ્યાાઓ સાથે અનૈતિક સંબંધોમાં સરી પડે છે તેમાં તેમનો ઝાઝો દોષ હોતો નથી. સમાજમાં આઠ નવ વર્ષના બાળકોને દિક્ષા ગ્રહણ કરાવી નાનપણમાં જ સંસાર વિમુખ બનાવી દેવામાં આવે છે. બાળવયે તેમનામાં જાતીયતાનો આવિર્ભાવ થયો હોતો નથી, એથી તે સમયે સાધુ બની જવામાં તકલીફ પડતી નથી. પરંતુ તે યુવાન બને છે ત્યારે કુદરતી વૃત્તિ બળ કરીને માથુ ઊંચકે છે અને તેઓ ચોરીછુપીથી શિષ્યાઓ કે સાધવીઓ જોડે અનૈતિક સંબંધો બાધવા મજબૂર બને છે. કુદરતી વ્યવસ્થાને અવગણવાથી આવા સ્ખલનો થાય છે.’ વાત સાચી છે. થોડા સમય પહેલાં આસારામ બાપુ અને તેના દીકરા નારાયણ સાંઇના એવા જ જાતીય સ્ખલનોથી અખબારોના પાનાઓ ભરચક રહ્યાં હતાં.
દોસ્તો, શ્રીમદ ભગવદ ગીતાના બીજા અધ્યાય (સાંખ્ય યોગ)ના 58મા શ્લો્કમાં બ્રહ્મચર્ય વિષે કહેવાયું છે કે કાચબો બધી બાજુથી પોતાના અંગોને સંકોરી લે તે રીતે પુરુષો ઇન્દ્રિયયોમાંથી જાતીયતાને સંકોરી લે છે ત્યારે તેની બુદ્ધિ સ્થિંર બને છે. હવે વાસ્ત વિક્તા સાંભળો. જેમણે લગ્ન કરી આખી જિંદગી શરીરસુખ ભોગવ્યું છે તેવા લોકોની બુદ્ધિને આજપર્યંત કોઇ વાંધો આવ્યો નથી. બલકે સેક્સ હાનીકારક નહીં ફાયદાકારક છે એવું વિજ્ઞાન દ્વારા પ્રૂવ થયું છે. પુરાણોમાં નજર કરીએ તો જાણવા મળે છે કે આપણાં ઘણા બધા ઋષિમુનીઓ તથા ભગવાનો પરણેલા હતાં. મુનિ અગત્સ્ય લોપામુદ્રાને પરણ્યાા હતા. દ્રોણાચાર્ય કૃપીને, વશિષ્ટે અરૂંધતિને અને ગૌતમ ઋષિ અહલ્યાને પરણ્યાણ હતાં. મુનિ ચિત્રભાનુએ તો સાધુ જીવન ત્યજીને લગ્ન પણ કરી લીધાં હતાં. મહમદ પયગમ્બર પણ પરિણિત હતા. જલારામ બાપાને પણ પત્ની હતી. ગણેશ ભગવાનને તો બબ્બેં પત્ની હતી- રિદ્ધિ અને સિદ્ધિ. કથાકાર શ્રી મોરારિબાપુ પણ પરણેલા છે. શ્રી રામચંદ્રજી, કૃષ્ણ ભગવાન, શંકરભગવાન, વિષ્ણુ ભગવાન.. કેટલા નામ ગણાવીએ? બ્રહ્મચર્યનું પાલન ન કરવાને કારણે તેમના જપ, તપ, સાધના કે સિદ્ધિમાં કોઇ અડચણ ઊભી થઇ નહોતી.
ધૂપછાંવ
જેલના કેદીઓએ ફરજિયાત બ્રહ્મચર્ય પાળવું પડે છે. કોઈ કેદી ચૌદ વર્ષનો જેલવાસ ભોગવી બહાર આવે ત્યારે બ્રહ્મચર્યના પ્રતાપે તે સંત બનીને બહાર આવ્યો હોય એવું બન્યું નથી.
વેપાર ધંધો
વિધવાઓના ગામમાં કંકુનો વેપારી ભૂખે મરે, અને મડદાંઓના ગામમાં કફનનો વેપારી લહેર કરે!
–દિનેશ પાંચાલ
અમારી અનાવડત
